Karta zgonu stanowi podstawę do wydania aktu zgonu. Bez niego nie będzie możliwe zakończenie umów konsumenckich, które zmarły zawarł np. z bankiem czy firmą ubezpieczeniową.

Karta zgonu – jest dokumentem potwierdzającym zgon. Służy do ubiegania się o wystawienie kolejnego dokumentu – aktu zgonu, który sporządza Urząd Stanu Cywilnego. W zależności od miejsca i okoliczności śmierci (szpital, wypadek, w wyniku przestępstwa) kartę zgonu może wystawić lekarz, a także ratownik medyczny lub inne odpowiednie służby.

Jeśli śmierć nastąpiła w innym miejscu np. w domu – trzeba wezwać lekarza rodzinnego lub lekarza pogotowia ratunkowego.

Udając się do Urzędu Stanu Cywilnego, zabierz ze sobą:

• kartę zgonu,
• dowód osobisty zmarłej osoby,
• swój dokument tożsamości do okazania (np. dowód osobisty lub paszport).

USC bezpłatnie wystawi akt zgonu oraz jeden egzemplarz odpisu skróconego aktu zgonu. Dokument jest niezbędny do ubiegania się o świadczenie z ZUS – zasiłek pogrzebowy. Akt zgonu jest niezbędny do załatwienia innych formalności np. urlopu okolicznościowego, ubiegania się o odprawę pośmiertną u pracodawcy itp.

Terminy na zgłoszenie zgonu:

• do 3 dni od wystawienia karty zgonu,
• do 24 godzin od chwili zgonu – jeśli osoba zmarła na skutek choroby zakaźnej.

Kto może zgłosić zgon:

• małżonek lub dzieci osoby zmarłej,
• najbliższe spokrewnione osoby oraz powinowaci,
• pełnomocnik jednej z powyższych osób,
• osoby mieszkające w miejscu, w którym doszło do zgonu,
• osoby, które były świadkami zgonu,
• administrator budynku, w którym doszło do zgonu.

Po zgłoszeniu zgonu - osoba zmarła zostanie automatycznie wymeldowana z miejsca pobytu stałego lub czasowego, a jej dowód osobisty zostanie unieważniony.

Z odpisem aktu zgonu idź do administracji cmentarza. Trzeba zawrzeć umowę z właścicielem/administratorem cmentarza, co wiąże się z uiszczeniem opłaty na okres 20 lat (w przypadku grobowców – 99 lat).

Na cmentarzach wyznaniowych odbywają się pochówki osób zmarłych tylko określonego wyznania, o ile w danej miejscowości występują cmentarze innych wyznań bądź komunalny. Na cmentarzach komunalnych chowani są zmarli różnorodnych wyznań oraz bezwyznaniowcy.

Prawo do grobu ma dwojaki charakter: majątkowy i osobisty, łączy w sobie elementy prawa własności i dobra osobistego.

Do czasu pierwszego pochówku prawo do grobu ma charakter wyłącznie majątkowy i możemy nim swobodnie dysponować. Z chwilą pochowania w grobie pierwszej osoby zmarłej, tracimy prawo do swobodnego dysponowania grobem i musimy się liczyć ze zdaniem najbliższych osoby, która jest pochowana w grobie.

Elementy osobiste prawa do grobu mają charakter przeważający i są związane z określoną osobą. Jako prawa osobiste są niezbywalne i niedziedziczne.

Współpraca z rodziną jest istotna w przypadku tzw. dochówku. W sytuacji gdy w grobie spoczywa żona, dochowanie męża nie wymaga zgody rodziny. Sprawa dochówku staje się dyskusyjna, gdy w grobie zostali też pochowani inni członkowie rodziny nie z bezpośredniej linii rodzinnej lub osoby niespokrewnione. Temat dochówku jest omówiony w osobnym punkcie Bloga Rekolia.pl

Dokonanie ekshumacji, postawienie pomnika czy zmiana napisów na tablicach nagrobka wymagają zgody administratora na podstawie umowy zawartej z właścicielem grobu.

W pierwszym okresie po śmierci bliskiej osoby oraz bezpośrednio z kosztami, które poniosła osoba organizująca pogrzeb, wiąże się zasiłek pogrzebowy, dlatego w tym miejscu skupimy się tylko na nim.

Oczywiście po osobie zmarłej, rodzinie, spadkobiercom mogą przysługiwać także inne świadczenia, jak: odprawa pośmiertna, renta rodzinna, odszkodowanie. Omawiamy jest w osobnym punkcie Blogu Rekolia.pl

Zasiłek pogrzebowy wypłacany jest przez ZUS osobom lub podmiotom, które zajęły się pochówkiem i pokryły koszty pogrzebu.

Kwota zasiłku jest z góry ustalona i niezmienna, nie zawsze pokryje wszystkie koszty związane z pogrzebem. W przypadku udziału innej osoby w pokryciu kosztów, ZUS wypłaca kwotę podzieloną wprost proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.

Ważne informacje:

• Złóż wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego (Z-12) i dokumenty w ZUS osobiście lub przez pełnomocnika. Jeśli pokryjesz koszty pogrzebu członka rodziny, w Twoim imieniu dokumenty może złożyć zakład pogrzebowy.
• ZUS pomaga klientom w dopełnieniu formalności. To on wystąpi do Urzędu Stanu Cywilnego o odpis aktu zgonu, jeśli nie będzie on dołączony do wniosku o wypłatę zasiłku. We wniosku należy wpisać dane zmarłego: imię i nazwisko, numer PESEL, datę zgonu. Jeśli numer PESEL nie został nadany, trzeba wpisać miejscowość zgonu. Na tej podstawie ZUS wystąpi do urzędu o wydanie odpisu skróconego aktu zgonu, gdy wnioskodawcą jest członek rodziny zmarłego.
• Oświadczenia i wnioski składa się papierowo lub elektronicznie poprzez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Dokumenty przesłane e-mailem nie są rozpatrywane. Dokumenty, które zgodnie z przepisami muszą być przekazane do ZUS w oryginale (np. rachunki poniesionych kosztów pogrzebu) trzeba złożyć w formie papierowej. Na stronie internetowej www.zus.pl można znaleźć szczegółowe wskazówki, jak złożyć wnioski za pośrednictwem PUE i jakie oświadczenia dołączyć.
• Kto może ubiegać się o zasiłek pogrzebowy:

• członkowie rodziny,
• pracodawca,
• dom pomocy społecznej,
• gmina,
• powiat,
• osoba prawna kościoła lub związku wyznaniowego,
• osoba obca.

• Kiedy złożyć wniosek o zasiłek pogrzebowy:
  - do 12 miesięcy od dnia śmierci,
  - do 12 miesięcy od dnia pogrzebu – jeśli pojawił się problem z odnalezieniem zwłok lub identyfikacją zmarłego. W takim przypadku do wniosku trzeba dołączyć dokumenty, które potwierdzą powód opóźnienia np. zaświadczenie z policji lub prokuratury. Po upływie powyższych terminów dochodzi do przedawnienia roszczeń.

W związku ze śmiercią bliskiej osoby przysługuje Ci urlop okolicznościowy w pracy. Pracodawca jest zobowiązany do jego udzielenia. Wymiar takiego urlopu jest związany ze stopniem pokrewieństwa z osobą zmarłą.

Osoba, której zmarł rodzic, współmałżonek, dziecko, ojczym lub macocha, mogą otrzymać 2 dni urlopu. Gdy śmierć dotyczy babci, dziadka, rodzeństwa lub innej osoby pozostającej na utrzymaniu lub pod bezpośrednią opieką – przysługuje 1 dzień urlopu.

Chcąc skorzystać z urlopu okolicznościowego, musisz złożyć pisemny wniosek oraz przedstawić do wglądu akt zgonu, bez konieczności pozostawiania oryginału lub kopii dokumentu.

Jeśli posiadasz grupową polisę uwzględniającą śmierć najbliższych osób możesz również zgłosić Ich śmierć do działu kadr pracodawcy i ubiegać się o wypłatę przysługującego ubezpieczenia.

Prawdopodobnie najtrudniejszą i najdłuższą procedurą po śmierci osoby bliskiej jest postępowanie spadkowe.

Spadek nabywa się z dobrodziejstwem inwentarza (tzn. odpowiedzialność za ewentualne długi spadkodawcy ponoszona jest do wartości ustalonego w wykazie albo spisie inwentarza spadku), o ile spadkobierca nie oświadczy inaczej. Oświadczenie dotyczące przyjęcia lub odrzucenia spadku należy złożyć przed sądem lub przed notariuszem.

Przyjęcie albo odrzucenie spadku jest bardzo ważne. Na tej podstawie ustala się odpowiedzialność poszczególnych spadkobierców przed bankami, towarzystwami ubezpieczeniowymi i windykatorami.

Zdarza się, że ostatnia wola zmarłego nie została spisana. W przypadku braku testamentu dziedziczenie odbywa się w drodze ustawowej. Zgodnie z Kodeksem cywilnym, istnieją 4 grupy spadkobierców. Są to kolejno następujący bliscy zmarłego:

• grupa I tzw. grupa zerowa – małżonek, dzieci oraz zstępni (potomkowie) dziecka, które nie dożyło otwarcia spadku,
• grupa II – małżonek i rodzice, rodzeństwo i ich dzieci,
• grupa III – dziadkowie i ich zstępni,
• grupa IV – pasierbowie,
• grupa V – gmina i Skarb Państwa.

Po zarejestrowaniu u notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia lub od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, spadkobierca musi w przeciągu miesiąca zgłosić spadek w Urzędzie Skarbowym. Tylko spadkobiercy z tzw. zerowej grupy, są zwolnieni z podatku spadkowego. Muszą jednak zgłosić przyjęcie spadku w Urzędzie Skarbowym w terminie 6 miesięcy.

Uregulowanie kwestii spadkowych jest niezwykle istotne w celu uzyskania m.in. tytułu do spadku. Aby skutecznie stać się właścicielem składników majątku spadkowego względem osób trzecich, najpierw musisz przeprowadzić odpowiednią procedurę nabycia spadku, czy to na drodze sądowej, czy w formie aktu notarialnego.

Zachowek

Jeżeli z treści testamentu wynikałoby, że spadkodawca pominął swoich najbliższych krewnych, to mają oni prawo do tzw. zachowku – określonej części spadku, który dostaliby, jeśli zmarły nie sporządziłby testamentu. Wartość tzw. "zachowku" wynosi połowę tego, co spadkobiercy otrzymaliby w spadku bądź 2/3 tego udziału, jeśli spadek dotyczy małoletnich i osób trwale niezdolnych do pracy. Dzieci, rodzice bądź małżonek, nawet jeśli nie są wymienione w testamencie, mogą dochodzić praw do części spadku od tych, którzy otrzymali go więcej, niż wynikałoby to z dziedziczenia ustawowego.

Temat dziedziczenia jest niezwykle szeroki i skomplikowany, omawiamy go w osobnym punkcie Blogu Rekolia.pl

Wskazane jest jednak zawsze, by decyzję jak dochodzić swoich praw spadkowych podjąć po konsultacji z prawnikiem, radcą prawnym lub notariuszem. 

W przypadku śmierci klienta umowa o świadczenie usług co do zasady wygasa. 

Aby tak się stało, dostawca usług musi zostać poinformowany o śmierci konsumenta. Operator/sprzedawca usług nie dostaje informacji z urzędu, że jego klient zmarł i nadal może wystawiać faktury na nazwisko zmarłego. Dlatego ważne jest, aby osoby najbliższe (rodzina, spadkobiercy) dokonały zgłoszenia i właściwie je udokumentowały (kopią aktu zgonu). 

Bardzo ważne jest zamknięcie wszelkich spraw finansowych i majątkowych osoby zmarłej, będąc spadkobiercą masz prawo dostępu do informacji o wszelkich należnościach i zobowiązaniach spadkodawcy, warunkach umów itd.

Pamiętaj by sprawdzić ewentualne możliwości:

1. Sprawy finansowe, banki, firmy pożyczkowe:

• rachunki bankowe,
• pełnomocnictwa,
• lokaty
• kredyty, karty kredytowe, pożyczki
• komornicy (zobowiązania przeterminowane)
• ubezpieczenia rachunków, kredytów
• rachunki maklerskie i inne

2. Polisy na życie

3. Otwarte fundusze emerytalne

4. Ubezpieczenia składników majątku (OC, AC pojazdów, ubezpieczenie nieruchomości)

5. Umowy z dostawcami mediów (gaz, energia)

6. Czynsz (spółdzielcze prawo do lokalu), opłata na rzecz wspólnoty mieszkaniowej (własność nieruchomości)

7. Dostawca internetu

8. Telelekomunikacja (abonament telefoniczny)

9. Media społecznościowe

10. Zobowiązania i należności wobec Skarbu Państwa (podatki) czy gminy (podatki od nieruchomości i inne)

Powyższa lista nie jest zamknięta. Każdy z nas powinien przemyśleć sporządzenie listy zawierającej wszystkie istotne informacje oraz zgromadzenie najważniejszych dokumentów na wypadek własnej śmierci. Materiały te można umieścić w jednej kopercie i pozostawić ją w rękach zaufanej osoby (członka rodziny, najbliższego przyjaciela, prawnika, lekarza). To wielka pomoc dla osób, które będą musiały zająć się naszymi sprawami po naszej śmierci.