Koperta „na wszelki wypadek” - wytyczne na wypadek własnej śmierci

Umieranie jest częścią życia…

Zgodnie ze współczesną teorią ewolucji, śmierć jest ważną częścią procesu selekcji naturalnej. Biologicznie nieuchronna. Rozważania o śmierci są częścią poznawczej aktywności ludzi i świadczą o dojrzałości emocjonalnej, społecznej, mentalnej człowieka. 

Dlatego warto się przygotować i przemyśleć sporządzenie listy zawierającej wszystkie ważne informacje dotyczące naszego życia, stanu majątkowego, zobowiązań. Zgromadź dokumenty na wypadek własnej śmierci w jednym miejscu.

Co powinno się znaleźć w kopercie „na wszelki wypadek”?

1. Spis zawartości koperty.
2. Kontakty: numery telefonów i adresy osób dla Ciebie najważniejszych, które bezwzględnie należy poinformować o Twojej śmierci, w tym dane teleadresowe do notariusza.
3. Informacja o ustanowieniu osób upoważnionych do wizyt w szpitalu i dostępu do dokumentacji medycznej. 
4. Emerytura – informacje o emeryturze, Otwarty Fundusz Emerytalny, Indywidualne Konto Emerytalne, Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego, Pracownicze Plany Kapitałowe itd.
   Pracodawca – jeśli pracujesz, podaj informacje o pracodawcy. 
5. Banki – lista banków, SKOK-ów, firm pożyczkowych, umowy, numery kont, lokaty, karty płatnicze, kredytowe, lista pożyczek i kredytów z podaniem danych banku. Nikt nie może posługiwać się loginem, hasłem, czy PIN-em osoby zmarłej. Za życia możesz nieodpłatnie ustanowić w banku tzw. „Dyspozycję wkładem na wypadek śmierci”. Wtedy, po śmierci jedynego posiadacza rachunku, bank może dokonać wypłaty określonej kwoty pieniężnej z Twojego rachunku na rzecz wskazanych osób tj. małżonkowi, dzieciom, rodzicom, dziadkom, czy rodzeństwu. Kwota jest graniczona i wynosi dwudziestokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (aktualnie 163.000,00 zł). Suma ta nie wchodzi do masy spadkowej, a cała procedura przebiega znacznie szybciej niż postępowanie spadkowe. Dodatkowo bank ma obowiązek wypłacić koszty pogrzebu tej osobie, która przedstawiła rachunki za wydatki z tego tytułu. Wypłata następuje wówczas z rachunku osoby zmarłej (do wysokości nieprzekraczającej kosztów zwyczajowego urządzenia pogrzebu). Informację o wszystkich rachunkach w bankach czy SKOK-ach bliscy zmarłego i spadkobiercy mogą uzyskać w centralnej bazie.
6. Hipoteka – dane banku, w którym masz kredyt hipoteczny i inne szczegóły dotyczące tego zobowiązania.
7. Ubezpieczenia – informacja o posiadanych polisach na życie i innych polisach ubezpieczeniowych dotyczących Twojego majątku. 
8. Inwestycje – lista podmiotów, dane o posiadanych akcjach, obligacjach, dane do osoby kontaktowej z biura maklerskiego. Sprawdź procedury określające kogo, w jaki sposób i na jakich warunkach można ewentualnie uprawnić do dysponowania aktywami na wypadek śmierci. 
9. Zobowiązania i długi pozabankowe – napisz szczegółowo jakie są Twoje zobowiązania, w tym: postępowania windykacyjne, komornicze i z jakich tytułów je posiadasz. Zobowiązania wobec Urzędu Skarbowego oraz ZUS-u.
10. Mieszkanie/dom – akty notarialne potwierdzające własność nieruchomości, informacje o obciążeniach, kredytach, hipotekach. W razie ich wynajmu -  umowy najmu z podaniem danych najemcy.
11. Samochód – kopia dokumentów samochodu, ubezpieczenia OC i AC, informacje o przeglądach technicznych oraz serwisie.
12. Rachunki – lista instytucji, z którymi są zawarte umowy na świadczenie usług – wspólnota mieszkaniowa/spółdzielnia, dostawca energii, gazu, internetu, telewizji kablowej, usług telekomunikacyjnych itp. 
13. Komputer – zabezpiecz ważne dane z prywatnego komputera, skrzynek e-mailowych, zasobów w chmurze, pozostaw informacje o subskrypcjach usług, programach komputerowych, posiadanych licencjach itp.
14. Serwisy społecznościowe – pozostaw informacje o posiadanych kontach na serwisach społecznościowych i ustal zawczasu zasady ich usunięcia na wypadek śmierci. 
15. Telefon – zamieść informacje o posiadanych numerach telefonów, umowach zawartych z sieciami komórkowymi.
16. Działalność gospodarcza – jeśli prowadzisz JDG lub działalność gospodarczą w innej formie, podaj wszystkie ważne informacje: numer KRS, dane z CEIDG, NIP, REGON, informacje o Urzędzie Skarbowym, ZUS-ie, księgowej, prawniku, partnerach biznesowych, wspólnikach, pracownikach.
17. Testament i pełnomocnictwa (lub informacja o nich). Wszelkie pełnomocnictwa, jakie zostały ustanowione za życia – wygasają z chwilą śmierci. Nikt nie może zrealizować wypłaty z Twojego konta bankowego (wyjątek: Zapis na wypadek śmierci - opisane powyżej), użyć Twoich dostępów i loginów. Sprawy spadkowe obejmujące przeprowadzenie postępowania spadkowego po śmierci spadkodawcy, mają na celu formalne uregulowanie zagadnień związanych z nabyciem praw i obowiązków wynikających z dziedziczenia przez osoby uprawnione do sukcesji, a następnie ich podział między krąg spadkobierców.
    W pierwszej kolejności należy ustalić kto i w jakiej części nabywa spadek. Można to uczynić na dwa sposoby:
    u notariusza, który sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia lub na drodze sądowej - wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Oba te dokumenty, tj. notarialny akt poświadczenia dziedziczenia oraz sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku mają identyczną moc prawną. Spadkobranie zawsze odbywa się na podstawie ustawy albo testamentu. Tak sąd, jak i notariusz mogą stwierdzić nabycie spadku (poświadczyć dziedziczenie) zarówno na podstawie ustawy, jak i wtedy, gdy podstawą dziedziczenia jest testament. Poświadczenie dziedziczenia u notariusza jest procedurą szybszą, niż sądowe postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku. 
    Prawo wyboru między notariuszem a sądem ma jednak ograniczenia. U notariusza powinni się stawić wszyscy spadkobiercy i powinni oni być zgodni co do kręgu spadkobierców. Jeżeli takiej zgody nie ma i pomiędzy spadkobiercami istnieje spór, notariusz nie będzie w stanie go rozstrzygnąć. Notariusz nie może również sporządzić aktu poświadczenia dziedziczenia na podstawie testamentu ustnego.
    Jeśli świadomie chcesz rozporządzić swoim majątkiem, zmieniając ustawowy system dziedziczenia - sporządź testament, najlepiej u notariusza.
18. Napisz dyspozycję odnośnie przeszczepu narządów. W Polsce obowiązuje domniemana zgoda, co oznacza, że każda osoba, która za życia, nie wyraziła sprzeciwu, może być potencjalnym dawcą. Jeśli jesteś osobą pełnoletnią, nie musisz nigdzie zgłaszać, że chcesz po śmierci przekazać swoje narządy. Przed pobraniem narządów od osoby małoletniej lekarze pytają o decyzję rodziców lub opiekunów prawnych. Mogą oni wyrazić sprzeciw za życia dziecka. Osoba małoletnia powyżej szesnastego roku życia może samodzielnie zgłosić sprzeciw i w takim przypadku nie można pobrać jej narządów.
    Jeśli nie chcesz, by Twoje narządy były przeszczepiane innym, masz prawo do sprzeciwu. Wystarczy, że:
    - zgłosisz sprzeciw w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów - pobierz oświadczenie ze strony www.poltransplant.pl
    w formie pisemnej i prześlij je na adres Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantacji, 
    - nosisz przy sobie własnoręcznie podpisane oświadczenie,
    - oświadczysz swoją wolę ustnie w obecności dwóch świadków. Świadkowie muszą potwierdzić Twoją deklarację pisemnie.                                                
19. Wydaj dyspozycje odnośnie Twojej uroczystości pogrzebowej (świecka czy kościelna), oprawy, stypy, liczby gości itd. 

Możesz ułatwić swoim przyszłym spadkobiercom załatwienie spraw formalnych przygotowując kopertę z wytycznymi.

Zostaw ją u notariusza, przekaż osobie zaufanej lub zostaw w łatwo dostępnym miejscu w domu. 

Pamiętaj o aktualizowaniu informacji zawartych w kopercie „na wszelki wypadek”.